Enzymy trawienne. Czy zapewniasz swojemu organizmowi odpowiednie enzymy?

Nawet jeśli stosujesz zdrową dietę twój organizm może nie absorbować rozpuszczalnych w tłuszczach substancji odżywczych oraz aminokwasów, które są niezbędne dla zachowania optymalnego zdrowia. Dzieje się, tak ponieważ wraz z wiekiem następuje spadek produkcji enzymów rozkładających pokarmy w absorbowalne składniki odżywcze.[1]

Na szczęście, badania naukowe wykazały, że dzięki suplementacji odpowiedniej mieszanki enzymów trawiennych, dojrzałe osoby mogą zrobić znaczący krok w kierunku utrzymania zdrowego układu pokarmowego.[2] Rezultatem tego może być lepsze trawienie, mniejsze problemy żołądkowe oraz większe przyswajanie zasadniczych substancji odżywczych takich jak witamina K, D i kwasy omega 3.[3]

Wadą wielu suplementów enzymów trawiennych jest fakt, że zawierają one specyficzną amylazę, która ułatwia rozkład  skrobi w szybko absorbowaną glukozę.[4]

Problem jednak w tym, że u większości starzejących się ludzi już na starcie pojawia się większy niż pożądany poziom glukozy mierzonej zarówno na czczo jak i po posiłku. Wiele opublikowanych badań potwierdza fakt, że podniesiony poziom cukru zwiększa ryzyko chorób naczyniowych, nowotworu, niewydolności nerek i cukrzycowych problemów ze wzrokiem.[5]

Formuły enzymów trawiennych, które zawierają amylazę, są korzystne dla osób cierpiących na określone stany chorobowe (takie jak zapalenie trzustki).[6] Jednak dla przeciętnego dorosłego człowieka lepszą opcją jest stosowanie enzymu, który ułatwia trawienie białka, błonnika, korzystnych, dobrych tłuszczów, ale nie wspomaga rozkładu skrobi, która jest szybko absorbowana jako glukoza.[7]

Ten artykuł omawia niektóre, powszechne problemy trawienne, wliczając w to chorobę refluksową przełyku oraz proste sposoby, które nie wywołują nadmiernej absorpcji glukozy.

Wady współczesnej diety

Prawie żaden spożywany przez nas pokarm nie może zostać przyswojony do krwiobiegu bez udziału silnych enzymów, które rozkładają pożywienie w celu uzyskania niezbędnych substancji odżywczych. W przeciwnym wypadku niestrawione jedzenie przechodzi do okrężnicy gdzie może wywołać wzdęcia, gazy, biegunkę czy uczucie ściśnięcia żołądka. Jednak jeszcze gorsza sytuacja, niż ta związana z nieprzyjemnymi objawami jest wówczas kiedy niedostatecznie strawiony pokarm przyczynia się do stanu niedożywienia, zagrażając dojrzałym osobom, które już cierpią na zmniejszony apetyt oraz zmiany w składzie mięśni i zapasie tłuszczy.[8]

Nic zaskakującego zatem, że zły stan zdrowia jamy ustnej – nawet noszenie protezy, może zmniejszyć efektywność przeżuwania, co nakłada dodatkowe obciążenie na już nadwyrężone enzymy trawienne.[9] Dlatego też ich suplementacja jest istotna nie tylko z punku widzenia zdrowego trawienia ale i zdrowia ogólnie.

Gdybyśmy stosowali całkowicie surową dietę, nie potrzebowalibyśmy suplementacji enzymów trawiennych, ponieważ tego typu pokarmy zawierają swoje własne enzymy, pomagające uruchomić proces trawienia.[10]

W związku z tym, że współczesna dieta składa się głównie z ugotowanych, przetworzonych  pokarmów, nasz organizm musi polegać prawie wyłącznie na swoich naturalnych enzymach trawiennych. Problem w tym, że wraz z wiekiem produkujemy mniej enzymów niezbędnych dla zdrowego trawienia, co powoduje trudności z właściwym rozkładem pokarmów.

Enzymy trawienne - dowody potwierdzające skuteczność ich suplementacji

Wzbogacenie ludzkiej diety o naturalne enzymy trawienne nie jest nowym pomysłem. Minęło 70 lat odkąd naukowcy po raz pierwszy zdali sobie sprawę, jak ważna jest w surowej diecie obecność enzymów i wpływ na stan odżywiania ludzi.[11] Naukowcy zauważyli wówczas, że suplementacja enzymów może przywrócić szybkie trawienie pokarmów w żołądku, naśladując to, które ma miejsce, kiedy konsumujemy surowe pokarmy.[12]

Już od dawna stosuje się kurację suplementacją enzymów trawiennych leczącą osoby cierpiące na różne przewlekłe choroby związane z trawieniem. I tak na przykład, pacjenci ze zwłóknieniem torbielowatym - ze względu na zaburzenia trawienia - stosują formuły enzymu trzustkowego, by wspomagać rozkład białka, tłuszczu i innych substancji odżywczych.[13]  Natomiast osoby chorujące na przewlekłe zapalenie trzustki mogą stosować lipazę by wspomagać rozkład tłuszczu.[14]

Coraz większa ilość dowodów sugeruje jednak, że nawet jeśli nie cierpisz na niedobór określonego enzymu możesz, odczuć korzyści z suplementacji enzymów trawiennych.

Enzymy proteolityczne (proteazy)

Enzymy trawiące białko, zwane proteolitycznymi (proteazami), są naturalnie wytwarzane przez trzustkę, która kieruje je do jelita cienkiego przez krótki przewód. Stosowanie suplementacji tych enzymów zmniejsza obciążenie organizmu w związku z ograniczeniem konieczności ich samodzielnej produkcji.[15] Badania wykazały, że u zwierząt poddanych suplementacji nastąpiła poprawa trawienia.[16]

Jednym z istotnych powodów przemawiających za stosowaniem suplementacji enzymów proteolitycznych jest zmniejszenie ryzyka niepożądanych reakcji na pokarmy, takie jak biało zwierzęce, gluten (z pszenicy) i kazeina (z mleka).[17] Budowa tych cząsteczek pokarmowych czyni z nich względnie odpornymi na ograniczoną aktywność enzymatyczną w starzejącym się układzie trawiennym. Kiedy białka docierają - stosunkowo nieprzetrawione - do dolnego odcinka przewodu pokarmowego, mogą wywołać stan zapalny, nadmierną produkcję śluzu, uczucie ściśnięcia żołądka, a nawet krwawienie. Miliony ludzi na świecie cierpi na nietolerancję glutenu czy białka mleka.[18] Na szczęście suplementacja enzymów proteolitycznych może pomóc im złagodzić ich dolegliwości.[19]

Aby przyspieszyć trawienie białek u starzejących się ludzi najlepiej poddać ich organizmy suplementacji enzymu proteolitycznego.  Naukowcy dzielą trawienie białek na szybkie i wolne. Oba te terminy wskazują na to jak szybko aminokwasy uwalniane są z białka w jelicie cienkim, w jaki sposób są absorbowane do krwiobiegu oraz jak skutecznie wytwarzają zdrowe, nowe białka zaraz po posiłku.[20]

Ponieważ wraz z wiekiem następuje zmniejszenie produkcji enzymów oraz spadek umiejętności dokładnego przeżuwania pokarmów, starsze osoby tracą zdolność do rozkładu szybko trawiących się białek, wliczając w to mięso i białkowe proteiny zwane białkiem serwatkowym.[21] Stawia to starszych ludzi w grupie zwiększonego ryzyka niskiej absorpcji protein oraz niedożywienia.

Co więcej, dodatkowa suplementacja enzymów trawiących białko mogłaby pomóc starzejącym się ludziom przekształcić pokarmy zawierające zazwyczaj powoli trawiące się białka, do których zaliczamy białkowe proteiny i kazeinę w te, których rozkład następuje szybciej.

Ta idea została poparta badaniami wskazującymi, że poddane wstępnemu trawieniu białka już rozłożone do aminokwasów skutkują szybszą i wyraźniejszą obecnością aminokwasów w krwiobiegu oraz lepszym włączeniem do zdrowych, nowych protein.[22]

Wreszcie, u sportowców i innych osób, które stosują skoncentrowane suplementy białkowe wykazano, że wzbogacenie ich diety o mieszankę enzymów trawiących białka może skutkować całkowitym ich rozkładem, pozwalając na osiągnięcie maksymalnych korzyści z przyjmowania dodatkowych protein.[23] Jest to bardzo istotny fakt, ponieważ nadmiernie wysoka koncentracja białek w układzie trawiennym może zachwiać istniejącą zdolność enzymów do ich całkowitego rozkładu.[24]

Lipaza

Lipaza jest enzymem, który rozkłada tłuszcze w pojedyncze kwasy tłuszczowe. Jej suplementacja wspomaga prawidłowe trawienie tłuszczów u osób cierpiących na chorobę trzustki.[25]

Nawet jeśli nie chorujesz na zaburzenia trzustki, możesz korzystać z suplementacji lipazy. Jedną z kluczowych właściwości tego enzymu jest ułatwienie absorpcji niezbędnych rozpuszczalnych w tłuszczach substancji odżywczych, takich jak kwasy tłuszczowe omega 3, witamina D, K, luteina i gamma tokoferol.[26]

Enzymy trawiące błonnik

Naturalne enzymy trawiące skrobia nazywamy ogólnie amylazami. Rozkładają one wiązania między cząsteczkami cukru w skrobi, uwalniając cukier do natychmiastowej absorpcji.[27] Wywołuje to niebezpieczny poposiłkowy skok poziomu glukozy we krwi, który uszkadza mięsień sercowy i naczynia krwionośne.[28] Dlatego też, skądinąd zdrowi ludzie nie wymagają stosowania suplementacji amylazy. W rzeczywistości blokery amylazy odgrywają ważną rolę w  zwalczaniu nadwagi i skoków cukru.[29]

Z drugiej jednak strony, ludzki organizm nie wytwarza enzymów trawiennych przetwarzających celulozę - błonnik, będący częścią brokułów czy innych warzyw, które niestrawione przez ludzkie enzymy przechodzą przez układ trawienny. A zatem, kiedy pokarmy te są przyjmowane, organizmy żyjące w jelicie grubym rozkładają błonnik na cząsteczki, które są następnie poddane fermentacji. Proces fermentacji kumuluje płyny w okrężnicy wywołując gazy i wzdęcia, co niestety sprawia, że wielu ludzi unika spożywania zdrowych warzyw jakimi są np. brokuły.

Aby zapobiec problemom związanym z rozkładem błonnika, suplementacja enzymów trawiących celulozę takich jak celulaza, hemicelulaza, fitaza, beta- glukanaza, pektynaza i ksylanaza może przetworzyć celulozę w mniejsze cząsteczki, które mogą następnie przejść nieszkodliwie przez układ trawienny. W rezultacie uzyskujemy lepsze trawienie błonnika roślinnego oraz zwiększoną absorpcję korzystnych cząsteczek zawartych w zdrowych pokarmach roślinnych.

Suplementy zawierające enzymy trawiące celulozę rozkładają włókna roślinne (błonnik) takie jak te znalezione w brokułach, ale nie uwalniają wolnego cukru przez co nie przyczyniają się do śmiertelnych poposiłkowych skoków glukozy.

Co musisz wiedzieć: enzymy trawienne

• Twoja zdolność do całkowitego i bezpiecznego trawienia pokarmów stopniowo spada z wiekiem, wywołując nieprzyjemne, wstydliwe i potencjalnie niebezpieczne konsekwencje wliczając w to niedożywienie.
• Produkcja istotnych enzymów trawiących białka i tłuszcze ulega zmniejszeniu u starszych ludzi, jak i u tych cierpiących na pewne przewlekłe stany chorobowe.
• Ludzki organizm - bez względu na wiek - jest niezdolny do trawienia celulozy. Przyjmowanie enzymów trawiących błonnik z posiłkami może znacznie poprawić proces trawienia.
• Suplementacja enzymów trawiennych to potwierdzony sposób na przywrócenie utraconych funkcji trawiennych oraz złagodzenie objawów.

Enzymy trawienne - suplementy

Suplementacja odpowiednich enzymów zdaje się być naturalnym rozwiązaniem wielu problemów związanych z trawieniem, które naturalnie pojawiają się wraz z wiekiem. Badania wykazały, że preparaty enzymów trawiennych poprawiają trawienie i łagodzą wiele dolegliwości z nim związanych.[30]

Badania przeprowadzone na ludziach potwierdziły korzystny wpływ stosowania suplementów enzymów trawiennych.[31] W niewielkiej próbie, suplementacja wpłynęła na znaczny wzrost całkowitego stężenia białka i krwinek białych w osoczu. W innym dużym badaniu kontrolowanym za pomocą grupy placebo, wykazano u pacjentów znacznie lepsze ogólne wyniki, niż u osób z grupy kontrolnej. Zaobserwowano również rzadsze przypadki bólu brzucha, mdłości, wymiotów, zgagi, wzdęć i utraty apetytu.[32]

Zapobieganie szybkiemu rozkładowi skrobi

Skrobia to długie złożone łańcuchy cukru prostego. Często zwie się je “węglowodanami złożonymi”.

Przyjęło się myśleć, że węglowodany złożone nie podnoszą poziomu cukru we krwi tak szybko jak cukier prosty (sacharoza, fruktoza). Teraz jednak wiemy, że niektóre skrobie mają większy ładunek glikemiczny niż pewne cukry. Dlatego też zanim zostaną przerobione w szybko absorbowaną glukozę, nie pozostają w tym sensie „złożonymi”’ przez bardzo długi okres w twoim układzie trawiennym.

Osoby starające się zredukować poposiłkowe skoki glukozy powinny ograniczyć spożywanie posiłków zawierających cukier oraz skrobie, ze względu na fakt, że większość z nich szybko rozkłada się do postaci cukru.

Produktami zawierającymi w sobie duże ilości skrobi są:  owies, ziemniaki, kukurydza, ryż  jak i wszelkie produkty zrobione z mąki (zboża) czyli chleb, płatki, makaron, krakersy, herbatniki, ciastka, ciasta czy tortille. Każdy pokarm wyprodukowany ze zboża może gwałtownie podnieść poziom glukozy we krwi.

Przy spożywaniu pokarmów z zawartością skrobi, stosowanie blokujących amylazę składników takich jak kwas chlorogenowy znajdujący się w wyciągu z ziaren zielonej kawy, może pomóc zmniejszyć rozkład skrobi w szybko absorbowaną glukozę.[33]

Większość ludzi powinna ograniczyć konsumpcję cukrów i skrobi oraz nie przyjmować enzymów trawiennych zawierających amylazę, która ułatwia szybki rozkład skrobi w glukozę.

Epidemia dolegliwości trawiennych

Jeśli sięgnąłeś kiedyś po leki takie jak Alka-Seltzer® czy Pepto-Bismol® aby zmniejszyć przewlekłe problemy związane z trawieniem możesz mieć większe problemy zdrowotne, niż to sobie wyobrażasz. Leki OTC mogą tymczasowo złagodzić twoje objawy, ale nie robią zupełnie nic aby dotrzeć do przyczyny problemu. Jeżeli nie masz ich pod kontrolą możesz wystawiać swój organizm na wiele problemów zdrowotnych, które są bardziej szkodliwe niż gazy i wzdęcia czy nietolerancja pokarmowa i niedożywienie (u osób starszych).

Leki takie jak Prilosec® i Prevacid® zmniejszają wydzielanie kwasów żołądkowych, ale za cenę słabszego trawienia. Nawet jeśli produkcja kwasów żołądkowych jest zablokowana, zawartość żołądkowa i żółć uwalniana przez wątrobę wciąż może cofać się do przełyku i powodować zgagę i podrażnienie, które mogą prowadzić do poważnej choroby.

Prawidłowa formuła enzymów umożliwia szybsze trawienie, które może pomóc rozwiązać powszechne problemy trawienne.

Optymalna formuła enzymów, która unika rozkładu skrobi

Był to przykład formuły enzymowej, która zapewnia optymalne trawienie białek, tłuszczy i celulozy (włókna roślinnego). Zwróć uwagę na nieobecność w niej amylazy, grupy enzymu, który rozkłada skrobia w zwiększający poziom cukru we krwi cukier prosty.

Czym różnią się od siebie skrobia i błonnik – i jakie to ma dla ciebie znaczenie?

Natura produkuje dwa główne rodzaje długołańcuchowych cząsteczek (polisacharydów) z cukrów prostych.[34] Molekuły te różnią się od siebie jedynie sposobem w jaki cukier prosty łączy się ze sobą.

W węglowodanach złożonych (skrobi), cukier prosty łączy się ze sobą wiązaniem „alfa”.[35] Ludzki organizm wytwarza enzymy trawienne (w większości amylazę) zdolne do zrywania tych wiązań alfa i uwalniania ogromnych ilości wolnej glukozy.[36] Ta z kolei jest odpowiedzialna za powodowanie poposiłkowych skoków cukru we krwi, które jak wiadomo są bardzo szkodliwe dla zdrowia.

Natomiast polisacharydy z tak zwanymi „beta” wiązaniami między cukrami są całkowicie nienaruszane przez ludzkie enzymy trawienne.[37] Polisacharydy z beta wiązaniami (pod ogólną nazwą celuloza) są dużo mocniejsze niż dietetyczne węglowodany; stanowią one większą strukturalną część roślin - liście i łodyga, oraz większość warzyw krzyżowych.

Skrobia w przeciwieństwie do celulozy są rozkładane do cukrów w jelicie cienkim a następnie absorbowane.[38] Kiedy błonnik celulozowy dotrze do jelita grubego jest poddawany trawieniu przez żyjące tak mikroorganizmy. Te bakterie posiadają enzymy zdolne do silnego rozkładania celulozy, doprowadzając do jej fermentacji, a w konsekwencji uwalniania mniejszych cząsteczek i gazów.[39] W ten sposób wywołują wzdęcia i inne nieprzyjemne dolegliwości, które mogą nastąpić po bogatym w niestrawne włókna roślinne (błonnik) posiłku jak np. brokuły.

Szkopuł w tym żeby włączyć enzymy, które częściowo rozkładają celulozę unikając jednocześnie enzymów przyspieszających trawienie dietetycznych węglowodanów, uwalniających cukry proste, które zagrażają twojemu zdrowiu. Osoby u których skoki poziomu cukru są pewnym czynnikiem ryzyka, powinny unikać suplementów zawierających amylazę czy oligosacharydy. Zamiast tego powinny sięgać po takie, które mają w sobie wspomagające trawienie błonnika enzymy, takie jak celulaza, hemicelulaza, fitaza, beta-glukanaza, pektynaza i ksylanaza. Mogą one wspomagać prawidłowe trawienie bez wystawiania organizmu na poposiłkowe skoki glukozy we krwi.

Podsumowanie

Stopniowe pogorszenie funkcji trawiennych nie musi być konieczną częścią starzenia się. Prawidłowa kombinacja enzymów może złagodzić wstydliwe, nieprzyjemne i czasami niebezpieczne konsekwencje niecałkowitego trawienia pokarmów.

Suplementy enzymów trawiennych wspomagają całkowite trawienie pokarmów w żołądku i górnym odcinku jelita cienkiego. Nie pozwala to niestrawionemu pokarmowi dojść do okrężnicy, gdzie naturalne bakterie doprowadzają do jego fermentacji wywołując gazy, płyny i inne nieprzyjemne objawy niedostatecznie kontrolowanego trawienia.

Głównym problemem większości suplementów enzymów trawiennych jest fakt, że ułatwiają one rozkład skrobi w cukry proste, które są szybko absorbowane jako glukoza do krwiobiegu. Z uwagi na powszechnie szkodliwy wpływ na zdrowie, nadmiar glukozy jest podstawową przyczyną kalectwa i zgonów we współczesnych społeczeństwach.

Nawet jeśli nie spożywasz węglowodanów, twój organizm może wciąż produkować mnóstwo glukozy ponieważ wątroba skutecznie przekształca białka (i kwasy tłuszczowe) w glukozę poprzez proces znany jako glukoneogeneza.

Dużo bardziej logicznie jest przyjmować suplementy enzymów trawiennych zawierające proteazę i lipazę oraz wyspecjalizowaną celulazę. Tym sposobem ułatwiamy trawienie niezbędnych aminokwasów i rozpuszczalnych w tłuszczu, roślinnych substancji odżywczych bez wywoływania niebezpiecznych skoków glukozy.

Materiał wykorzystany za zgodą Life Extension. Wszelkie prawa zastrzeżone.