N-acetylocysteina (NAC)

Zanieczyszczenia środowiskowe stały się jednym z największych zagrożeń dla zdrowia człowieka w XXI wieku. Niezliczona ilość toksycznych chemikaliów zanieczyszcza zarówno wodę którą pijemy, jak i pokarm który spożywamy, a także powietrze którym oddychamy. Za walkę z toksynami w organizmie odpowiedzialna jest wątroba. Wątroba, będąc największym organem w organizmie człowieka, jest jednocześnie obciążona nieproporcjonalnie dużym ciężarem związanym z usuwaniem toksyn z organizmu. Trudne do neutralizacji zanieczyszczenia gromadzone są w w pierwszej kolejności w wątrobie, następnie w tkance tłuszczowej, a w końcu w innych częściach organizmu. Wraz z upływem czasu, sytuacja taka może doprowadzić do długotrwałego uszkodzenia wątroby.

Potężny antyoksydant

N-acetylocysteina, pochodna aminokwasu cysteiny, zapewnia solidną ochronę przed szeroką gamą toksyn środowiskowych. Do toksyn tego typu należą między innymi akroleina (znajdująca się w dymie papierosowym i spalinach samochodowych) i parakwat (toksyczny herbicyd). Efektem ubocznym stosowania niektórych leków również może być nagromadzenie w organizmie toksyn (chodzi tutaj przede wszystkim o leki zawierające cyklofosfamid, adriamycynę (oba leki przeciwnowotworowe) i halotan (środek znieczulający).

Badania wykazują, że N-acetylocysteina poza ochroną przed toksynami, poprzez łagodzenie objawów i zapobieganie nawrotom powszechnie występujących schorzeń płuc i oskrzeli (przewlekłe zapalenie oskrzeli) może selektywnie wzmacniać układ odpornościowy.[1] N-acetylocysteina będąca silnym antyoksydantem chroni ponadto tkankę płucną przed innymi schorzeniami.[2]

Do najbardziej szkodliwych zanieczyszczeń znajdujących się w ludzkim organizmie należą reaktywne formy tlenu (wolne rodniki). Są to toksyczne produkty odpadowe naturalnego metabolizmu komórkowego. Wolne rodniki przerywają proces regeneracji komórek ostatecznie je uszkadzając. Wolne rodniki przyczyniają się do rozwoju kilku chorób neurodegeneracyjnych [3,4] a ponadto są one prawdopodobnie głównym czynnikiem przyspieszającym proces starzenia organizmu.

Antyoksydanty potrafią skutecznie neutralizować (wymiatać) wolne rodniki, co z kolei umożliwia wydajniejszą pracę wątroby. Antyoksydanty, poprzez hamowanie reakcji utleniania tłuszczów lub substancji innych niż tłuszcze zawartych w żywności podczas jej przetwarzania i przechowywania mogą również poprawiać jakość i trwałość produktów spożywczych.[5] N-acetylocysteina jest bardzo ważnym antyoksydantem. Jej korzystne właściwości obejmują zarówno "wymiatanie" najbardziej reaktywnych rodników hydroksylowych jak też redukcję produkcji nadtlenku wodoru (H₂O₂).[6]

Wpływ N-acetylocysteiny na Glutation

Na obrazku obok widoczne są kryształy glutationu. Glutation (bardzo ważny antyoksydant) jest naturalnie występującym tripeptydem. 

Poza wymienionymi wcześniej korzyściami zdrowotnymi, N-acetylocysteina wspomaga także przekształcanie i syntetyzowanie glutationu - tripeptydu składającego się z glicyny, kwasu L-glutaminowego i L-cysteiny. Glutation znajduje się w każdej komórce naszego organizmu. Podczas gdy glicynę i kwas L-glutaminowy można bez problemu pozyskać z diety, to już ilość glutationu, jaką organizm może sam wytworzyć jest uwarunkowana ilością cysteiny, której czasami brakuje. Suplementacja N-acetylocysteiny pomaga organizmowi wytwarzać potrzebne ilość glutationu.

Odpowiednie poziomy wewnątrzkomórkowego glutationu umożliwiają fagocytom płucnym prawidłowe działanie. Fagocyty to białe krwinki pochłaniające groźne dla organizmu bakterie i szczątki komórkowe. Zdolność glutationu do "wymiatania" wolnych rodników nie tylko poprawia funkcjonowanie komórek, ale także wspomaga wątrobę w usuwaniu obcych dla organizmu, toksycznych substancji chemicznych, takich jak na przykład leki i inne.

Glutation występuje w każdej komórce ludzkiego organizmu, a to zwiększa jego zdolność do neutralizacji wolnych rodników. Z tego też powodu często uznaje się go za najważniejszy antyoksydant organizmu człowieka. Podwyższone poziomy glutationu są szczególnie korzystne w przypadku osób z poważnie osłabionym układem odpornościowym (na przykład pacjenci z HIV).[7,8] Prawidłowe poziomy glutationu okazują się być natomiast bardzo pomocne w leczeniu niektórych chorób płuc.[9]

Inne korzyści zdrowotne

Na obrazku obok widać podwójną warstwę lipidową błony komórkowej (niebieska) uszkodzoną przez wolne rodniki tlenowe (czerwone i białe skupiska)

Lista schorzeń, które można ograniczyć dzięki suplementacji N-acetylocysteiny wydaje się rosnąć z roku na rok. Ostatnio wykazano, że N-acetylocysteina zmniejsza proliferację niektórych komórek wyściełających okrężnicę, a to może zredukować ryzyko nowotworu okrężnicy w przypadku osób z nawracającymi polipami okrężnicy.[10] N-acetylocysteinę stosowano także w przypadku przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, dusznicy bolesnej, zapalenia żołądka i zawału serca (N-acetylocysteinę podawano dożylnie bezpośrednio po zawale mięśnia sercowego).

Również u pacjentów z chorobami neurodegeneracyjnymi, w tym stwardnieniem zanikowym bocznym, stwardnieniem rozsianym, neuropatią cukrzycową i chorobą Alzheimera, stosowano N-acetylocysteinę. Rezultaty uzyskane po terapii z zastosowaniem N-acetylocysteiny wykazały, że jeśli zwiększymy ilości antyoksydantów to istnieje możliwość zatrzymania postępu choroby, a w niektórych przypadkach także poprawy stanu zdrowia osoby chorej. Wszechstronny antyoksydant jakim jest N-acetylocysteina, posiada bardzo duży profil bezpieczeństwa, co zresztą zostało udowodnione klinicznie - może stać się nowym, skutecznym narzędziem w leczeniu tego typu schorzeń.

Korzyści zdrowotne dla nerek i wątroby

N-acetylocysteina wykazała korzystne działanie ochronne u osób ze zdiagnozowanym wcześniej uszkodzeniem nerek, które przeszły koronarografię. Podczas tego badania stosuje się barwnik konieczny do wizualizacji tętnic wieńcowych. Niestety, barwnik ten może powodować dalsze uszkodzenie nerek. Doustne podanie N-acetylocysteiny zredukowało częstość występowania uszkodzenia nerek u osób poddawanych temu zabiegowi aż o 86%.[11] Zastosowanie N-acetylocysteiny może również zapobiegać powstawaniu i nawrotom kamieni nerkowych.[12]

Zdjęcie obok przedstawia USG nowotworu wątroby: Nowotwór wątroby jest zaznaczony na czerwono. Nowotwór wątrobowokomórkowy (pierwotny rak wątroby) jest nowotworem złośliwym wywodzącym się z hepatocytów, (komórek nabłonkowych wątroby).

Doustna suplementacja N-acetylocysteiny została z powodzeniem zastosowana w dwóch przypadkach rzadkiego zespołu zwanego pseudoporfirią (jednostka chorobowa związana z przewlekłą niewydolnością nerek), który występuje między innymi u pacjentów dializowanych.[13] Nie ma innego znanego sposobu leczenia tej choroby.

Aktywność przeciwutleniająca N-acetylocysteiny chroni wątrobę przed potencjalnie niekorzystnymi skutkami ekspozycji na szeroki zakres toksycznych chemikaliów, w tym również tych, które stosowane w połączeniu mogą zatruwać organizm. N-acetylocysteina przeciwdziała toksyczności acetaminofenu, dlatego też jej bardzo duże dawki są rutynowo stosowane w szpitalach u pacjentów z zatruciem acetaminofenem. Wykazano ponadto, że N-acetylocysteina jest skuteczna w leczeniu niewydolności wątroby spowodowanej przyczynami innymi niż zatrucie paracetamolem, a także w przypadku zapalenia wątroby i w wyniku toksycznego działania niektórych leków.[14]

Wytyczne dotyczące suplementacji

Podczas gdy cysteina - aminokwas, którego pochodną jest N-acetylocysteina, znajduje się w większości pokarmów wysokobiałkowych, to już N-acetylocysteiny nie pozyskamy ze źródeł dietetycznych. Optymalne poziomy suplementacji nie są ściśle określone, jednak w przeważającej części badań naukowych nad N-acetylocysteiną stosowano dawkę 250-1500 mg dziennie. Według jednego z badań, N-acetylocysteina może zwiększać wydalanie cynku z moczem.[15] Z tego też powodu, podczas suplementacji N-acetylocysteiny przez dłuższy czas autorzy badania zalecają jednoczesną suplementację cynku i miedzi.

N-acetylocysteina nie wykazuje ani działania uspokajającego ani też pobudzającego. Tolerancja N-acetylocysteiny w przypadku większości osób które regularnie ją suplementują jest doskonała. Będąc swego rodzaju antidotum na wszechobecne toksyny środowiskowe, N-acetylocysteina jest prostym i niesamowicie skutecznym sposobem ochrony organizmu przed destrukcyjnym wpływem współczesnego uprzemysłowionego świata.

Materiał wykorzystany za zgodą Life Extension. Wszelkie prawa zastrzeżone.