Jaskra - składniki odżywcze pomagają w walce z jaskrą

Jaskra jest drugą najczęstszą przyczyną ślepoty.¹ Do momentu kiedy wywoła uszkodzenia nerwu wzrokowego, często przebiega bez objawów.² Blisko 50% przypadków pozostaje niezdiagnozowanych³, a aż jedna na dziesięć osób w wieku 80 lat lub więcej jest dotknięta tą chorobą.

Na szczęście, dzięki naturalnym metodom można oddziaływać na czynniki przyczynowe leżące u podstaw jaskry, co daje nową nadzieję dla milionów ludzi będących w grupie ryzyka tej powszechnej i wyniszczającej choroby.

W tym artykule omówione zostaną wyniki badań, które ujawniają, że chronione patentem, standaryzowane ekstrakty z kory francuskiej sosny nadmorskiej oraz z borówki skutecznie oddziałują na podstawowe mechanizmy, prowadzące do powstania jaskry. Jak wykazano, składniki odżywcze zawarte w wyciągach zwalczyły podstawowy czynnik wywołujący chorobę, redukując aż o 24% podwyższone ciśnienie w oczach. Jeszcze bardziej imponujące wyniki osiągnięto po połączeniu terapii ekstraktami ze standardową.⁴

W niedawno prowadzonych badaniach naukowcy odkryli, że terapia składnikami odżywczymi stawia nas o krok bliżej od pokonania jaskry ⁵, która bez ostrzeżenia może prowadzić do pogorszenia wzroku lub wręcz ślepoty, w wyniku uszkodzenia nerwu wzrokowego.⁶

W maju 2010 roku na łamach czasopisma Clinical Ophthamology opublikowano wyniki imponującego badania prowadzonego wśród 79 pacjentów, którzy mieli podniesiony poziom ciśnienia w gałce ocznej, znanego jako ciśnienie wewnątrzgałkowe (IOP).⁷ Trwałe i postępujące IOP uważa się za jeden z najważniejszych czynników związanych z rozwojem najpowszechniejszej postaci choroby - jaskry otwartego kąta, którą rozpoznaje się u ponad ośmiu na dziesięciu pacjentów.⁸

Niedawno przeprowadzona próba objęła pacjentów mających wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe, u których podczas pełnego badania okulistycznego nie wykazano jeszcze objawów jaskry otwartego kąta. W teście nie uwzględniono osób cierpiących na związaną z wiekiem chorobę oczu bądź inne uogólnione czy ogólnoustrojowe schorzenie. ⁹

Pacjenci zostali losowo przydzieleni do trzech grup. Pierwsza otrzymywała doustny środek odżywczy zawierający standaryzowane ekstrakty z francuskiej kory sosnowej nadmorskiej i z borówki czarnej (Vaccinium myrtillus), kolejna była poddana standardowemu leczeniu preparatem mającym postać kropli do oczu zawierającym latanoprost (Xalatan®), a w ostatniej zastosowano połączenie obu terapii przez okres 24 tygodni. ¹⁰

Latanoprost jest syntetycznym analogiem naturalnej prostaglandyny F2α (PGF2α). PGF2α skłania m.in. komórki mięśni gładkich, takich jak te, które znajdują się w naczyniach krwionośnych i oczach do kurczenia i rozkurczenia. Prostaglandyny stosuje się w leczeniu jaskry aby obniżyć ciśnienie wewnątrz oka. Jednak m.in. w wyniku powikłań związanych z krótko- i długoterminowym użytkowaniem, latanoprost i inne preparaty zawierające pochodne receptora PGF2α nie są dopuszczalne jako środki zapobiegawcze rozwoju jaskry dla osób z podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym lub innymi podobnymi predyspozycjami. Z tego powodu wyniki badań były tym bardziej ekscytujące, ponieważ doustne przyjmowanie formuły odżywczej zawierającej korę sosny/borówkę nie wiąże się z pewnymi efektami ubocznymi, takimi jak torbiele oczne, obrzęk i stan zapalny, które obserwuje się przy terapii oddziaływania na prostaglandynę.¹¹

Podczas badań we wszystkich trzech grupach zaobserwowano poprawę bądź obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego, które dokładnie zmierzono trzykrotnie, zgodnie z protokołem, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo przypadkowych zmian lub błędów. Początkowo wśród pacjentów, którzy otrzymywali preparat mający postać kropli do oczu zaobserwowano najbardziej gwałtowny spadek ciśnienia oka na poziomie 28%, który rozpoczął się od czwartego tygodnia leczenia. Natomiast w grupie, która przyjmowała związki kory sosny/borówki, istotny statystycznie spadek ciśnienia wewnątrzgałkowego pojawił się w szóstym tygodniu leczenia, ostatecznie odnotowując w 16 tygodniu trwania badań - 24% redukcję. Podczas gdy obniżenie ciśnienia zbliżyło się do poziomu osiągniętego dzięki latanoprostowi, wśród badanych otrzymujących jedynie ekstrakty nie osiągnięto dokładnie tego samego poziomu redukcji jak w przypadku kropli.¹²

Jednak najbardziej ekscytujące wyniki ujawniono w grupie stosującej połączenie obu terapii. Istotną statystycznie redukcję ciśnienia na poziomie 28 % zauważono po czterech tygodniach. Aczkolwiek stopień obniżenia ciśnienia po 24 tygodniach sięgał aż 40%, co daje znacznie lepsze rezultaty niż w przypadku stosowania jedynie preparatu na receptę (28%). Połączenie związków kory sosny/borówki z syntetycznym lekiem mający postać kropli do oczu wydawało się działać w synergii, zwiększając obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego lepiej niż każdy ze składników osobno.¹³

Wcześniejsze kontrolowane próby objęły - trwającym sześć miesięcy badaniem - również grupę kontrolną, mierząc przepływ krwi w oku 38 pacjentów z wysokim ciśnieniem wewnątrzgałkowym, ale bez objawów jaskry.¹⁴ Po trzech miesiącach, wśród uczestników przyjmujących ekstrakty, wykazano istotną statystyczną redukcję ciśnienia wewnątrzgałkowego na poziomie 13 % oraz poprawę przepływu krwi w oku w trzech różnych naczyniach krwionośnych, biorąc pod uwagę wyjściowe wartości  wykonane na początku badania w porównaniu do grupy kontrolnej.

Oprócz rzetelnego i regularnego badania okulistycznego, obecnie nie istnieje żadna zaakceptowana strategia zapobiegania jaskrze, a szczególnie taka, którą można uogólnić lub bezpieczne zastosować na dużej populacji. Biorąc pod uwagę potrzebę znalezienia sposobu powstrzymania progresji tej niszczącej wzrok choroby, wyniki omawianej próby są bardzo obiecujące i zachęcają do przeprowadzenia większych badań na szerszej populacji.

Wyniki testów opublikowanych w maju 2010 roku stanowią również dodatek do zebranych dowodów wskazując na większą rolę profilaktyki w zachowaniu ostrego wzroku i zdrowia oczu.¹⁵ Strategia ta zakłada, że terapie składnikami odżywczymi mogą wspomagać i chronić delikatne tkanki oka, narażone na toksyny środowiskowe, wolne rodniki oraz inne produkty uboczne komórek związane z procesem starzenia się, urazem i stresem oksydacyjnym.¹⁶ Naturalna profilaktyka nabiera dodatkowego wymiaru w walce z jaskrą, zgodnie z założeniem, że wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe może nie być cechą charakterystyczną przy diagnozowaniu jaskry lub przewidywaniu czy choroba ulegnie progresji.¹⁷ Okazuje się, że u 25-50% pacjentów wyniki pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego mieszczą się w prawidłowym zakresie.¹⁸ Ponadto, jedna na dziesięć osób, która poddana jest standardowej lub chirurgicznej terapii medycznej wciąż narażona jest na rozwój choroby.¹⁹

Dlaczego właśnie ekstrakty z kory sosny i z borówki?

Zakłada się, że wiele przepisywanych na receptę preparatów mających postać kropli do oczu, wliczając w to analog prostaglandyny lub latanoprost, obniża ciśnienie w oczach poprzez zwiększanie odpływu płynu.²⁰ Niektóre badania sugerują, że latanoprost może pomóc pacjentom z jaskrą, raczej dzięki wspieraniu samoregulacji oka, a nie poprzez wpływanie na ciśnienie krwi w obiegu samego oka.²¹

Te dwa aktywne związki znajdujące się w wyciągach z kory sosny/borówki działają na poziomie cząsteczkowym w celu zmniejszenia dopływu cieczy wodnistej, poprawy sygnału mikrokrążenia i integralności, zmniejszenia oporu, a także prawdopodobnie przyczyniają się do lepszego odpływu cieczy. Każdy składnik formuły został wybrana na podstawie zakresu działań, które wydają się szczególnie dostosowane do wspomagania kompleksowej równowagi na poziomie komory oka.²²

Kora francuskiej sosny nadmorskiej jest silnym antyoksydantem bogatym w proantocyjanidyny, które mają właściwości zmiatania i neutralizowania szkodliwych, wolnych rodników. Co więcej, posiada naturalne zdolności do wspomagania regulacji przeciwutleniającej sieci komórkowej i powiązanych genów, jak i również tłumienia ekspresji genów związanej z jądrowym czynnikiem kappaB (NF-kB).²³

Badania prowadzone wśród ludzi wykazały również zdolności kory francuskiej sosny nadmorskiej do poprawy funkcji śródbłonka naczyniowego ²⁴, obejmującego delikatną warstwę istotnych komórek wyścielających, znajdujących się wewnątrz naczyń krwionośnych, które wpływają na napięcie, integralność, zapalenie, ochronę przeciwutleniająca czy naprawę naczyń. Zaburzenie funkcji śródbłonka uznaje się za również czynnik rozwoju lub progresji jaskry.²⁵

Korzyści płynące z ekstraktów obejmują również mikrokrążenie, z uwagi na działanie przeciwpłytkowe, które hamuje tworzenie się skrzepów. Inne badania potwierdzają również rolę w profilaktyce obrzęków nóg i powstawanie zakrzepów wśród osób będących w grupie ryzyka z powodu długiego podróżowania samolotem.²⁶

Co więcej, zainteresowanie wyciągiem z francuskiej kory sosny nadmorskiej wzrosło wraz ze zrozumieniem negatywnej roli jaką odgrywają wolne rodniki. Związane z mitochondrium uszkodzenia oksydacyjne oddziałują na system drenażu oka, którego integralność tkanek jest niezbędna dla utrzymania prawidłowego ciśnienia i odpływu cieczy.²⁷ Zrozumienie roli jaką odgrywają wadliwie funkcjonujące mitochondria w rozwoju jaskry wskazało naukowcom możliwy, dietetyczny kierunek rozwiązania.

Wiele badań potwierdziło skuteczność przeciwutleniającą owoców jagodowych oraz ich zdolność do zmiatania wolnych rodników czy umiejętności sygnalizacji genetycznej, co podkreśla ich znaczenie we wspomaganiu zdrowia i profilaktyce chorób.²⁸ Co więcej, posiadają właściwości wzmacniania systemów obronnych przed szkodliwym stresem oksydacyjnym. Podczas testów, udowodniono wpływ borówki na korzystną ścieżkę genetyczną związaną z odpowiedzią na działanie utleniaczy.²⁹ Oprócz obszernego materiału badawczego potwierdzającego korzystny wpływ na leczenie schorzeń naczyniowych czy miażdżycy³⁰, czarne jagody posiadają również właściwości ochronne w przypadku innych chorób zapalnych oka, takich jak zapalenie błony naczyniowej oka.³¹

Jak rozwija się jaskra?

Nerw wzrokowy jest istotną strukturą znajdującą się w tylnej części oka, która działa jak kanał między tym, co nasze oczy widzą a tym, co rozumie mózg. Prawidłowy nerw wzrokowy składa się z włókien nerwowych, które są aksonami komórek zwojowych siatkówki, czy wyspecjalizowanych komórek nerwowych, zbierających i przekazujących sygnały elektryczne, bombardujące nasze oczy, kolorami, światłem, kształtami, rozmiarami, wzorami i innymi obrazami, które przetwarza mózg.

Wadą wzroku powszechnie związaną z jaskrą jest tak zwane widzenie tunelowe, zjawisko, które pojawia się w momencie gdy około 40% włókien nerwowych zostaje zniszczonych. W tym przypadku, przy trwałej utracie wzroku, do obumarcia włókien nerwowych dochodzi ponieważ każde z nich powiązane jest z komórką zwojową siatkówki, która podatna jest na uszkodzenia wywołane przez wolne rodniki, będące wynikiem nadmiernej stymulacji receptorów, w szczególności N-metylo-D-asparaginianu (NMDA), rodzaju receptora dla glutaminianu. Mimo, że glutaminian jest jednym z najważniejszych neuroprzekaźników w mózgu, musi być regulowany przez zdrowe tkanki, aby uniknąć uszkodzenia wtórnego. Wraz z obumieraniem włókien nerwowych, tak zwany pierścień nerwowy zwęża się a obszar, w którym spoczywa nerw wzrokowy - powiększa się. W rezultacie, chory odczuwa problemy z dostrzeganiem tego co znajduje się na obrzeżach pola widzenia, tzw. widzenie peryferyjne.³² Wraz z postępowaniem tego stanu, wyraźne staje się jedynie to co znajduje się w centrum pola widzenia, co prowadzi do tzw. widzenia tunelowego.

Kluczowe znaczenie prawidłowego przepływu

Ciśnienie wewnątrz kanału jest funkcją stosunku dopływu i odpływu płynu, jak również czynników oporu. Sama oporność może budować wewnątrz kanału ściany, które pojawiają się wraz ze sztywniejącymi ścianami naczyń krwionośnych i wysokim ciśnieniem krwi lub wewnątrz siatkowych struktur przez które płyn wpływa bądź odpływa. Cieczą wodnista nazywamy klarowną ciecz, która krąży w przedniej części oka. Na powierzchni oka w tzw. kącie odwadniania, płyn wypływa poprzez strukturę zwaną siateczką beleczkową. Jeśli odpływ jest bardzo wolny/zablokowany bądź, jeżeli przepływ cieczy przez siateczkę jest zaburzony przez zwiększoną oporność, zapas cieczy powoduje wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego.

Wśród wielu przeciwutleniaczy i produktów odżywczych, poddanych badaniom ze względu na potencjał hamowania zmian związanych z jaskrą, wyróżnić należy resweratrol, który jest naturalną substancją fitochemiczną znajdującą się w skórce winogron, nasionach, czekoladzie, orzechach i jagodach. W eksperymencie hodowli tkankowej zastosowano świńskie komórki siateczki w środowisku o niskiej zawartości tlenu aby wytworzyć stres oksydacyjny, wolne rodniki oraz reaktywne formy tlenu (ROS). Przewlekłe podawanie resweratrolu ³⁴ odpowiadało za znaczne obniżenie wskaźników zapalnych, uszkodzeń oksydacyjnych i związanych z wiekiem markerów degeneracyjnych w komórkach siateczki beleczkowej. Wyniki badań eksperymentalnych Duke Eye Center doprowadziły badaczy do rozważań nad potencjalną rolą resweratrolu lub innej substancji odżywczej w zapobieganiu powstawania zmian związanych z rozwojem lub postępowaniem jaskry otwartego kąta, będącej najpowszechniejszą postacią choroby.

Podsumowanie

Jaskra stwarza zagrożenie dla wszystkich, począwszy od noworodków do osób starszych. Nawet przy standardowej terapii, ciśnienie wewnątrz oka może wzrastać a jaskra postępować, co często kończy się stopniową i nieodwracalną utratą wzroku lub wręcz ślepotą.

Dzięki lepszemu zrozumieniu wielu czynników związanych z rozwojem choroby, naukowcy skłonili się ku przeciwutleniającym, odżywczym działaniom skierowanym na sygnalizację i ochronę komórkową w celu wspomagania integralności delikatnych tkanek oka i wspierania prawidłowego przepływu cieczy wodnistej.

Jak wykazały badania, standaryzowany wyciąg z kory francuskiej sosny i z borówki, nawet w ramach odrębnej terapii posiada zdolności redukowania ciśnienia w oku. Natomiast w połączeniu ze standardowymi preparatami przepisywanymi na receptę mającymi postać kropli do oczu wyniki są jeszcze lepsze. Być może, przyszłe badania będą w stanie wykazać zdolności tego związku do walki z pogarszaniem się wzroku czy ślepotą, problemem ściśle związanym z chorobą.

Materiał wykorzystany za zgodą Life Extension. Wszelkie prawa zastrzeżone.