Otyłość brzuszna u mężczyzn a niski poziom testosteronu

Wraz z wiekiem wielu mężczyzn pada ofiarą złośliwego cyklu, który prowadzi do powstania zagrażającej życiu przypadłości, którą jest otyłość brzuszna u mężczyzn. Okazuje się, że pomimo tego jak wiele ćwiczą lub jak mało jedzą, są niezdolni do zrzucenia dodatkowych kilogramów, które gromadzą się w okolicach ich brzucha. Opublikowane badania wykazały, że niski poziom testosteronu i otyłość napędzają się wzajemnie, wiążąc mężczyzn w pułapce spirali przybierania na wadze i hormonalnego braku równowagi.[1]

Pomimo tego powszechnego zagrożenia dla zdrowa ludzkiego, większość lekarzy nie przeprowadza na otyłych pacjentach testów badających poziom testosteronu. Gdyby tak było, możliwe, że miliony mężczyzn mogłyby uniknąć zachorowania na zespół metaboliczny, cukrzycę typu 2, wysokie ciśnienie krwi, miażdżycę i nowotwór.

Jeżeli jesteś jednym z tych mężczyzn, zmierz swój poziom testosteronu we krwi i poinformuj o wynikach swojego lekarza.

Ten artykuł to omówienie badań wiążących niedobór testosteronu z przybieraniem na wadze i jego "kuzynem" - zespołem metabolicznym. Dowiesz się jak testosteron determinuje budowę ciała i gromadzenie tłuszczu. Przeczytasz o tym, dlaczego eksperci obecnie zalecają przeprowadzanie testów mierzących poziom testosteronu wśród większości mężczyzn będących w średnim wieku oraz starszych. Zapoznasz się również z dowodami potwierdzającymi rolę terapii testosteronem, przyczyniającej się do znacznej utraty wagi.

Testosteron - sposób działania

Przez całe nasze życie, hormony płciowe kontrolują to jak wyglądamy, czujemy się, a nawet myślimy. Badania przeprowadzane przez ostatnie 5 lat wykazały, że niski poziom testosteronu jest blisko skorelowany z otyłością i zespołem metabolicznym u mężczyzn.[2] Obecnie istnieją ważne dowody potwierdzające fakt, że niski stan tego hormonu jest nie tylko markerem rozwoju zespołu metabolicznego, ale prawdopodobnie też i jedną z jego przyczyn.[3]

Te odkrycia sprawiły, że eksperci zdecydowanie rekomendują przeprowadzanie testów mierzących poziom testosteronu we krwi przez większość starszych mężczyzn, a w szczególności tych, którzy cierpią na cukrzycę typu 2 lub zespół metaboliczny.[4] Wielu zaleca suplementację testosteronem jako terapię leczącą otyłość, insulinoodporność i inne objawy zespołu metabolicznego. Przyjrzyjmy się zatem uważnie tym odkryciom i rekomendacjom, by pomóc mężczyznom zdecydować czy test i leczenie testosteronem może być dla nich odpowiednim sposobem na walkę z otyłością.

Jak zmienić ten wieloletni związek?

Od dawna było jasne, że otyłość i zespół metaboliczny wiąże się z niskim poziomem testosteronu. Pytanie natomiast brzmi - co jest tego przyczyną, a co następstwem?[5] Tradycyjny pogląd zakłada, że najpierw pojawia się otyłość brzuszna u mężczyzn, a niski poziom testosteronu jest po prostu jej skutkiem. Ma to sens, ponieważ tkanka tłuszczowa jest niezmiernie aktywnym hormonalnym modulatorem, w szczególności testosteronu i estrogenu. Enzym w tkance tłuszczowej, znany jako aromataza, konwertuje testoseron w estriadol, główny estrogen u ludzi. Dodatkowa aktywność aromatazy zmniejsza testosteron i zwiększa poziom estrogenu, doprowadzając do wielu szkodliwych zmian w męskim organizmie.[6] Niska koncentracja testosteronu w osoczu jest ściśle związana z wysokim indeksem masy ciała (BMI), wraz z podniesionym wskaźnikiem tłuszczu w stosunku do masy samego ciała.[7]

Jednak jest to tylko jedna strona medalu. Wiele dowodów, odkrytych przez ostatnie kilka lat obecnie wskazuje, że otyłość rzeczywiście powoduje spadek testosteronu, ale jego niski poziom sam z siebie powoduje z kolei przybieranie na wadze. A zatem, niedobór tego hormonu może być jedną z najwcześniej dostrzegalnych oznak, powodujących fizyczne zmiany u mężczyzn, które - tak jak otyłość brzuszna u mężczyzn i zespół metaboliczny - stają się później zauważalne.[8]

Pierwszych wskazówek dostarczyły badania przeprowadzone na mężczyznach poddanych zmniejszającej testosteron terapii ograniczającej androgen w leczeniu nowotworu prostaty. Zredukowany poziom testosteronu zmniejszył wrażliwość na insulinę oraz zwiększył masę tłuszczową.[9] W pewnej próbie, u ponad 50% mężczyzn poddanych zmniejszającej testosteron terapii zmniejszającej androgen wykazano rozwój zespołu metabolicznego, objawiającego się w szczególności przez zwiększoną otyłość brzuszną i podniesiony poziom cukru we krwi.[10] U mężczyzn, którzy w wyniku nowotworu stracili swoje jądra, przeważnie występuje zwiększony wskaźnik BMI. Znajdują się oni również w grupie zwiększonego ryzyka powstania zespołu metabolicznego.[11]

U mężczyzn, którzy otrzymali terapię zastępczą testosteronem w leczeniu hipogonadyzmu (zmniejszonej produkcji testosteronu) wykazano zmniejszony rozwój zespołu metabolicznego, cukrzycy czy chorób sercowo-naczyniowych.[12] Testosteron wpłynął korzystnie również na regulację insuliny, profil lipidowy oraz ciśnienie krwi.[13] Natomiast u zdrowo starzejących się mężczyzn, wyższe, naturalne poziomy tego hormonu wiążą się z większą wrażliwością na insulinę i zmniejszonym ryzykiem rozwoju zespołu metabolicznego.[14]

Zmniejszony poziom testosteronu — dlaczego tak ciężko stracić na wadze?

Już w średnim wieku, poziom testosteronu mężczyzn zaczyna stale się zmniejszać , osiągając szczyt w tak zwanej “andropauzie”, stanie definiowanym jako częściowy niedobór androgenu.[15] W tym samym czasie, mężczyźni zaczynają przybierać na wadze oraz gubić masę mięśniową. Oczywiste jest, że te dwa równoległe procesy są ze sobą związane, ponieważ zmniejszanie poziomu testosteronu jest bezpośrednią przyczyną otyłości brzusznej u mężczyzn będących w średnim wieku.[16] Przytaczając dokładnie: „związany z wiekiem spadek testosteronu jest ściśle związany z gromadzeniem się głębokiego tłuszczu brzusznego, elementu zespołu metabolicznego”.[17]

Ale w jaki sposób testosteron wpływa na otyłość i metabolizm? Rzeczywiście, testosteron, jak większość hormonów, ma złożony, odpowiednio duży i zróżnicowany wpływ na różne tkanki. Teraz wiemy, że testosteron odgrywa istotną rolę w sposobie, w jaki nasz organizm bilansuje glukozę, insulinę i metabolizm tłuszczu.[18] Jednym z jego mechanizmów jest silne pobudzenie wrażliwości na insulinę u mężczyzn, co może mieć olbrzymie znaczenie w przypadku obniżenia się jej poziomu.[19] Obecnie, eksperci uznają niskie poziomy testosteronu za niezależny czynnik ryzyka odporności na insulinę (“przed-cukrzyca”), samej cukrzycy typu 2 i rozwiniętego zespołu metabolicznego ze wszystkimi jego konsekwencjami.[20]

Zmniejszające się poziomy testosteronu są również ściśle związane ze stałym wzrostem markerów zapalenia, takimi jak białko C reaktywne (CRP).[21] Proces zapalny odgrywa decydującą rolę w rozwoju otyłości i wielu związanych z nią problemów zdrowotnych, takich jak miażdżyca i nowotwór. Jest również blisko związany z odpornością na insulinę oraz cukrzycą typu 2.[22] Jednocześnie, tłuszcz zmagazynowany w wyniku niedoboru testosteronu, uwalnia podnoszące się poziomy zapalnych cytokin. To napędza cykl zapalny, oporność na insulinę i choroby sercowo-naczyniowe, które składają się na zespół metaboliczny.[23]

Razem, te odkrycia wskazują na istnienie ścisłego związku testosteronu z wieloma chronicznymi chorobami. A zatem, obecnie uważa się, że wiele z typowych dolegliwości starszych mężczyzn, takich jak miażdżyca, nadciśnienie, cukrzyca, objawy choroby dolnych dróg moczowych i zaburzenia wzwodu nie są oddzielnymi i odmiennymi bytami [24] - przez fakt, że zależą od poziomu testosteronu są nierozerwanie ze sobą połączone. Jest to radykalna zmiana w sposobie myślenia na temat zdrowia mężczyzn!

Poziom testosteronu — wczesne ostrzeżenie zbliżającej się katastrofy

Związek zmniejszonych poziomów testosteronu z otyłością, zespołem metabolicznym i chorobami sercowo-naczyniowymi jest tak silny, że wielu ekspertów zaleca obecnie badania stanu tego hormonu, aby na czas ostrzec przed zespołem metabolicznym.[25]

Wykazano, że niedobór testosteronu okazał się być znacznym i niezależnym czynnikiem ryzyka zespołu metabolicznego, nawet u starszych, szczupłych mężczyzn.[26] Powoduje nie tylko zwiększenie masy tłuszczowej, ale również podnosi poziom insuliny na czczo, późny marker rozwoju zespołu metabolicznego.[27]

Związek niskiego poziomu testosteronu z zespołem metabolicznym jest niezależny od wieku — zatem, nawet młodsi mężczyźni z niskim stanem tego hormonu znajdują się w grupie większego ryzyka powstania tego problemu zdrowotnego.[28] Pewnym zaskoczeniem jest, że nie jest on zależny również od wskaźnika BMI, wskazując, że testosteron ma wielopoziomowy wpływ na regulację glukozy, insuliny i metabolizm lipidów.[29] Niedawno zaproponowano, aby niskie poziomy testosteronu włączyć do definicji zespołu metabilicznego, ze względu na częste występowanie tego problemu w powiązaniu z nim.[30]

I tutaj da się odnaleźć oczywistą implikację. Niewielki niedobór testosteronu może pojawić się na długo zanim powstanie otyłość, a inne bardziej oczywiste objawy zespołu metabolicznego staną się ewidentne.[31] Dlatego, bardzo istotne jest aby wszyscy mężczyźni - nie tylko ci mający nadwagę, regularnie sprawdzali poziom testosteronu przez godne zaufania laboratorium. Należy zbadać zarówno całkowity, jak i wolny testosteron — oba związane z zespołem metabolicznym.[32]

Badając całkowity i wolny testosteron we krwi, upewnij się, że poddajesz testom również poziom: PSA (antygenu prostaty) by wykluczyć istnienie nowotworu prostaty; estradiolu, by ustalić czy powinieneś wziąć hamujący aromatazę lek w przypadku zbyt wysokiego poziomu estrogenu; morfologię krwi by zbadać funkcje wątroby i ilość krwinek.

Przywracanie zdrowego poziomu testosteronu

Co powinieneś zrobić, jeżeli twój poziom testosteronu okaże się niski? Wiele dowodów sugeruje, że ostrożna terapia zastępcza testosteronem chroni przed wieloma objawami zespołu metabolicznego i może poprawić kontrolę cukru we krwi.[33] Podana na czas, terapia testosteronem może spowolnić lub nawet zatrzymać rozwój wczesnego zespołu metabolicznego do rozwiniętej cukrzycy lub chorób sercowo-naczyniowych.[34] W pewnym badaniu przeprowadzonym na diabetykach z niskim testosteronem, wykazano, że doustne leczenie poprawiło kontrolę glukozy i zmniejszyło otyłość brzuszną. Korzystnym, dodatkowych skutkiem ubocznym było zmniejszenie zaburzeń erekcji.[35] Inne, kontrolowane za pomocą grypy placebo badanie wykazało, że w wyniku terapii testosteronem nastąpił spadek w całym organizmie, całkowitej i podskórnej, brzusznej masy tłuszczowej, oraz zwiększenie masy mięśniowej.[36]

Oczywiście jeśli rozważasz te terapię istotne jest, aby sprawdzić i kontrolować na bieżąco poziom testosteronu. Osiągniecie poziomu tego hormonu do aktualnie zalecanego zakresu może nie być wystarczające aby zwalczyć otyłość i zespół metaboliczny. Pewne  - zależne od testosteronu - funkcje biologiczne wymagają wyższych poziomów niż inne, a ponadto każdy mężczyzna ma inne potrzeby w tym zakresie.[37]

Na koniec kilka słów na temat terapii testosteronem i ryzyka nowotworu prostaty. Przez dekady wierzyliśmy (a pewne osoby wierzą nadal), że wyższe koncentracje testosteronu w osoczu przyczyniają się do większego ryzyka nowotworu prostaty. Nowsze, istotne dane sugerują bardziej złożony obraz i wskazują, że terapia testosteronem w rzeczywistości może nie być tak ryzykowna jak kiedyś zakładano.[38] W rzeczywistości, zgodnie z dr. Abrahamem Morgentalerem z Harvard’s Beth Israel Deaconess Medical Center, “wraz z danymi potwierdzającymi minimalne ryzyko powrotu lub rozwoju guza, pewną interesującą zmianą dokonaną w ostatnich kilku latach, było rosnące uznanie dla terapii testosteronem u mężczyzn z wcześniejszą historią nowotworu prostaty”.[39] Inni eksperci zgodzili się, że niebezpieczeństwo terapii testosteronem jest często przesadzone i nie powinno przeważać nad korzyściami.[40]

Co więcej, dr Morgentaler poszedł jeszcze dalej we wnioskach, znajdując nowe dowody, wykazujące, że to nie wysoki, ale niski poziom testosteronu w osoczu, jest odpowiedzialny za ryzyko nowotworu prostaty.[41] Odkąd wiemy, że niski stan tego hormonu powoduje otyłość, która z kolei jest czynnikiem ryzyka powstania nowotworu,[42] istnieje z pewnością logiczna podstawa aby wierzyć w to, że niski poziom testosteronu jest pośrednim czynnikiem ryzyka nowotworu.

Podsumowanie

Testosteron i zawartość tłuszczu w organizmie ma złożoną i dwukierunkową relację. Nadmierna tkanka tłuszczowa przekłada się na niski stan testosteronu, który z kolei powoduje również zbędny tłuszcz. Testosteron reguluje wiele aspektów bilansu energetycznego, wpływając szczególnie na metabolizm glukozy, insuliny oraz tłuszczów. Dlatego też śmiertelne skutki niskiego testosteronu wykraczają daleko poza powodowanie otyłości. Niski testosteron dramatycznie podnosi również ryzyko powstania zespołu metabolicznego - głównego zagrożenia życia dla każdego mężczyzny, będącego w wieku średnim. Obecnie, eksperci zalecają regularne badania tego hormonu przez mężczyzn będących w grupie ryzyka.[43] Jeżeli twój poziom testosteronu okazuje się być niski, powinieneś rozważyć leczenie testosteronem po konsultacji z lekarzem.

Materiał wykorzystany za zgodą Life Extension. Wszelkie prawa zastrzeżone.